Bleekneusjes: een samenwerking tussen theaterjongeren en professionele acteurs
dinsdag 12 sep. 2023
Lizzy De Scheemaecker
We bevinden ons op de camping van het theater- en dansfestival voor jongeren Kunstbaken in Deventer (NL) en hebben net de locatietheatervoorstelling Bleekneusjes gezien. Een voorstelling gebaseerd op vakantiekolonies voor kinderen met ondervoeding omwille van armoede of gezondheidsproblemen tussen 1883 en 1970 (bron: wikipedia). Een project waarin 6 professionele acteurs samenwerken met een bende enthousiaste theaterjongeren. In de cast prijken ook twee Belgen; Marlies Bosmans en Daphne Wellens. Doodgelukkig dat ze eindelijk landgenoten tegenkomen knopen we een gesprek met hen aan.
Hoe is dit project begonnen?
Marlies Het idee om deze voorstelling te maken kwam van Hans Man In’t Veld en Klemens Patijn. Zij hadden het idee om met de jongeren van Artiance te werken, en hebben ons er dan bij gevraagd. We begonnen aan de repetities met de professionele acteurs, later kwam een groep van ongeveer 20 jongeren erbij. Dat blies veel nieuwe energie in de repetities, wat ervoor zorgde dat de groep snel één geheel werd.
Wie heeft het project begeleid?
Daphne Hans Man In’t Veld van het Werktheater (groot begrip in Nederland) en Klemens Patijn zijn dus de initiatiefnemers. Hans was de regisseur. Jasmijn Snooijink is een vrouw die in Bergen aan Zee woont, vlakbij het koloniehuis waar dit eigenlijk een beetje op is gebaseerd en waar de voorstelling ook is gemaakt. En ook nog Koen Jantzen… eigenlijk heel veel mensen.
Marlies In het werktheater maken ze voorstellingen op basis van journalistiek. Ze doen journalistiek onderzoek en op basis daarvan maken ze fictietheater. En dat is wat we nu ook hebben gedaan.
Daphne En heel erg als groep. Hans is ook niet het soort regisseur die ons echt gaat zeggen “dan doe jij dat en jij dat”. Er wordt heel veel van ons gevraagd als speler. En zelfs nu met de reprise is het dan zover gegaan dat Hans heeft gezegd “de voorstelling is van jullie”, en dan hebben eigenlijk vooral Marlies en Lusanne het een beetje overgenomen, de regie en het werken met de jongeren enzovoort. Marlies heeft ook mee geschreven trouwens. De teksten van de schrijver zijn de teksten van Adriaan van Dis, en de andere teksten en dialogen tussen ons (verpleegsters) en de Bleekneusjes, dat zijn Marlies haar teksten.
Zou dit project iets geweest zijn wat jullie zelf, toen jullie die leeftijd hadden, graag hadden gedaan?
Marlies Dat wel, ik denk dat ik het zeker had gedaan toen ik jong was. Maar ik denk niet dat ik zelf op het idee zou gekomen zijn om een voorstelling te maken met 20 jongeren. Want je moet die dan allemaal bij elkaar krijgen, en wat als er mensen niet komen opdagen, … . Ik denk dat ik daar niet zo snel zélf aan was begonnen. Maar nu je merkt dat ze kei gemotiveerd zijn, dat ze er enorm veel goesting in hebben, dat ze dat kei leuk vinden, …. Ja (lacht), dat is zalig he! Je hebt ineens een ensemble. Het is kei duur om zo een grote groep te houden, dat vind je nergens meer op theater.
Ze zouden deze voorstelling makkelijk alleen kunnen spelen. Ze zijn echt “keigoe”
Hoe is het repetitieproces verlopen?
Marlies Initieel hebben we vorig jaar 5 weken gerepeteerd geloof ik, en dan een week met de jongeren erbij. We hebben eerst vier weken in een lokaal gerepeteerd, wat echt niet te doen is met een locatievoorstelling, en daarna twee weken in de duinen in Bergen aan Zee, waar we ook in première zijn gegaan. Dus we hebben daar drie weken in totaal gespeeld.
Daphne De jongeren zijn ook al eerder begonnen met repeteren, maar daar waren wij nog niet bij. Zij werkten met Koen Jantzen en Hans in de weekends of door de week. Ze hebben daar toen ook echt al wel lang aan gewerkt op voorhand. Zij hebben ook zelf monoloogjes voor in het stuk geschreven onder begeleiding.
De jongeren hebben dus ook hun eigen creatieve input in het stuk kunnen stoppen?
Marlies Ja zeker, ze hebben al die tekstjes zelf geschreven. Ze zitten bij scenes ook vaak aan de kant te kijken, en dan kunnen ze ook gewoon dingen zeggen, suggesties doen voor ons of een grapje maken bijvoorbeeld.
Daphne Eigenlijk zijn er dertig regisseurs (lacht)
Hebben jullie het gevoel dat jullie ook ervaring hebben kunnen doorgeven aan de jongeren, dat je meningen kon uitwisselen?
Marlies Ja dat was wel zeker mogelijk. Want nu voor de reprise zijn er een aantal extra scenes voor de jongeren ingeschreven. Dat hebben we ook echt met hen gerepeteerd, en dan was er een heel vlotte wisselwerking met hen. Ze gaven ons ook input waarmee wij verder konden en omgekeerd. De jongeren kunnen veel meer dan ze zelf denken. Zij zouden eigenlijk heel deze voorstelling makkelijk alleen kunnen spelen (lacht). Ze zijn echt “keigoe”.
Heb je het gevoel dat ze veel progressie hebben gemaakt door dit project?
Daphne Ja, ik kan mij voorstellen van wel. Vorig jaar hadden ze een kleiner aandeel, maar nu zijn er echt een aantal jongeren die langere scenes spelen. Ik moet eerlijk toegeven dat ik dat vorig jaar niet verwacht had, dat ze dat op die manier zouden doen. Locatietheater is ook écht iets anders dan theater in zalen en dat vergt wel wat techniek. Eigenlijk moesten wij vooral aan de jongeren zeggen “luid praten”, en “er is wind”, “open naar publiek praten”, de technische dingen. Op dat vlak hebben we ze echt gepusht, dus ik kan me voorstellen dat ze daar veel aan hebben gehad. Het zijn alleszins wel allemaal spelers die zich amuseren en die de scène wel maken.
Calvin, voor jou was het de eerste keer dat je meedeed? Hoe is het voor jou om in een vast team terecht te komen en plots een rol van iemand over te nemen?
Calvin Wel, dat is twee dingen tegelijk. Dat is doodeng, maar dat is ook, met deze groep, heel fijn omdat het gewoon meteen gezellig en leuk was en er een fijne sfeer hing. Ik heb geen moment gedacht “oh deze persoon gaat me heel slecht vinden”, er was meteen een soort van wederzijds vertrouwen. We gaan het met elkaar doen, en we geven je de ruimte, en we geven alleen maar positieve en fijne feedback, waardoor het gewoon allemaal heel vlot en fijn verliep. Ik heb het ook mogen zien, dus toen ik hen leerde kennen kon ik gewoon heel veel naar hen kijken… Maar ja het blijft toch spannend, zo de eerste keer, dat is het spannendste.
Ben je blij dat die eerste keer er nu op zit?
Calvin Oh, ja, heel blij! Ik ben heel erg opgelucht dat het goed gegaan is, dat ik niets ben vergeten, of dat er niks anders is mis gegaan, of toch niks groots… Het voelde een beetje als overleven voor mij, maar ik heb er altijd wel heel erg van kunnen genieten. En dat komt mede door het stuk denk ik, omdat het leuk is om te spelen, en ook omdat de groep heel fijn is. Dat vind ik voor een eerste keer best wel bijzonder. Ik had er eigenlijk meer stress voor verwacht.
Er is een steeds grotere passie bij jongeren.
Lusanne, van de professionele acteurs heb jij tijdens het stuk het meest tussen de jongeren gezeten. Hoe heb jij dat ervaren? Of was het niet de eerste keer dat je zo’n project deed?
Lusanne Wel, na mijn afstuderen was dit wel het eerste project van deze soort. Hoe ik het heb ervaren? Ja, ik weet niet, als ik op de vloer ben dan stel ik mezelf niet boven hen, vooral ook omdat wij heel veel aan het delegeren en aan het regisseren zijn tegelijkertijd. Dan vergeet je af en toe wel dat je ook gewoon actrice bent. Op die momenten probeer ik het echt wel duidelijk te stellen dat ze “naar me moeten luisteren”, maar op de vloer is dat helemaal niet zo.
Marlies Ja, dat zou ook echt niet goed zijn. Dat is geen gezonde werksfeer.
Herinneren jullie zelf nog hoe jullie eerste theaterervaring/ spelervaring was?
Marlies Mmmmh…. Ja ik heb heel lang muziekschool gedaan. En dan daarna kunsthumaniora in Antwerpen. Ik kan mij geen stukken herinneren met professionele acteurs. Dat heb ik nooit gedaan.
Daphne Ik wel. Maar ja dat waren musicals, ik heb nooit toneel op de muziekschool gedaan. Ik was zo een “Studio 100 kind”. Mijn eerste stuk was Pinokkio de musical. Dus dat was wel als kind met professionele acteurs, maar dat was musical.
Aha, dus jij bent zelf ook het kind met de professionele acteurs geweest, hoe voelt het dan nu voor jou, denk je daar soms over na?
Daphne Nee, ik heb daar nog nooit bij stilgestaan eigenlijk, jij wijst mij daar nu op (lacht). Maar ik was jonger, ik was 11 ofzo. Ik vond dat echt ongelooflijk. Ik had toen heel lang het gevoel “dit is de mooiste maand van mijn leven”.
Marlies Lusanne heeft daar meer ervaring in, werken met professionele acteurs als jongere.
Lusanne Ja, ik begon gewoon op school, in de groep acht musical ofzo, en toen ging ik op les in een dorp. Later ging ik bij het Noord-Nederlands Toneel spelen in jongerenprojecten. Dan ging je met 60 jongeren in een week tijd een voorstelling maken, en dan werd dat geregisseerd door een aantal “professionals”. Toen ik 14 was nam ik deel aan een soort vooropleiding, en daar werd ik aangenomen. Vanaf toen maakten we wel veel voorstellingen, ook wel een beetje in het “professioneel” circuit.
Marlies Ja het paleis heeft ook zo’n soort jongerenprojecten, Helden. Dat heb ik gedaan. Dat zie je nu steeds meer, van die projecten. Er is een steeds grotere passie bij jongeren.
Calvin Ik ga binnenkort spelen met een kindje, in de musical Annie. Ik heb vroeger ook in heel veel musicals gespeeld, en ik keek toen altijd heel erg op naar de volwassen acteurs, en nu mag ik met iemand jong spelen. Dat is fantastisch. Voor hen is het geen beroep, voor ons is het ook nog werk. Je denkt dan soms wel “vandaag heb ik geen zin”, maar voor hen is het altijd fantastisch. Ik ben wel heel benieuwd wat voor energie dat geeft. Want ze staat daar wel, samen met ons, en ze moet het ook gewoon doen, zonder opleiding ofzo, puur op intuïtie.
En kijk je er naar uit om dan iets bij te leren aan dat kind?
Calvin Ja, heel erg ja, het lijkt me fantastisch. Of althans, als ik dat kan inderdaad. Ik keek toen ook heel erg op naar de oudere acteurs. Het geeft een enorme ego boost om dat nu zelf te zijn.
Lusanne Je merkt dat hier ook wel, want er zijn best wel veel jongeren uit onze cast die heel graag naar een toneelschool willen gaan. En eerst was ik me daar niet zo bewust van, maar toen zei iemand anders dat tegen mij. Want ja, wij hebben wel “bereikt” wat zij ook willen bereiken. Dus in dat opzicht heb je dan wel een soort voorbeeldfunctie.
Calvin Het werkt heel inspirerend voor hen. Dat vond ik toen ook wel.
Daphne Ja het is ook in de andere richting inspirerend. Voor ons. Je staat met jongeren op de vloer, en die hebben ook dingen die wij niet meer hebben. Ook in hun spel. Dus het is echt tweerichtingsverkeer.
Lusanne -Je haalt er best wel energie uit. Het doet me soms ook wel weer beseffen van “goh, blij dat ik dit vak mag uitoefenen”.
